Dynia jaka jest…
Piżmowa, prowansalska, makaronowa, Hokkaido… Odmian dyni jest mnóstwo, a różnią się one między sobą nie tylko wyglądem, ale też smakiem i właściwościami. Poczytajmy trochę o dyni.
Przybysz z Ameryki
W XV wieku przybyła do Europy z drugiej półkuli na statkach portugalskich żeglarzy. Zwane niegdyś w Polsce „banią” warzywo pochodzi z Ameryki Środkowej i Południowej. Podobnie jak arbuzy, cukinie, kabaczki i melony, a także nasz swojski ogórek – należy do rodziny dyniowatych, obejmującej ponad 700 gatunków. Wśród nich mamy m.in. dynię zwyczajną i dynię olbrzymią, której okazy ważą średnio powyżej 50 kg, a światowy rekordzista osiągnął wagę bliską… tony. W naszym klimacie najczęściej uprawiana jest tzw. dynia polska, ale dostępne są także inne gatunki i odmiany.
Dobra na wszystko
Dynia może się poszczycić wysoką zawartością beta-karotenu, który ma dobroczynne działanie na wzrok oraz właściwości antynowotworowe. Zawiera też wiele innych cennych witamin i minerałów, w tym witaminy z grupy B, wapń, potas, fosfor i żelazo. Pomimo wysokiej zawartości węglowodanów, dynia jest niskokaloryczna. Ma dużo błonnika, dlatego bywa składnikiem diet odchudzających. Jest również polecana na zaparcia. Chroni przed wolnymi rodnikami i dobrze wpływa na skórę. Miąższ dyni zaleca się kobietom w ciąży jako środek przeciw nudnościom i wymiotom, a okłady z dyni można stosować przy oparzeniach.
Pestki dyni na płodność
Powinni zajadać się nimi panowie, bowiem - jak wykazały badania - dzięki obecności dużych ilości organicznego cynku przeciwdziałają one przerostowi prostaty. W krajach bałkańskich, gdzie szczególnie dużo spożywa się pestek dyni, mężczyźni znacznie rzadziej zapadają na tę chorobę. Dzięki dużej zawartości witaminy E, zwanej witaminą płodności, pestki dyni bywają też stosowane jako… afrodyzjak. Poleca się je jako środek na trudno gojące się rany, zmiany skórne i trądzik. Świeże pestki dyni mogą być stosowane przeciwko pasożytom, nawet u małych dzieci, bo nie ma groźby przedawkowania. Mają działanie odkwaszające i oczyszczające, dlatego zaleca się je przy chorobach dróg moczowych i nerek.
Olej o orzechowym smaku
Pestki dyni składają się w ok. 40% z oleju. Tłoczony na zimno olej z pestek dyni zawiera – podobnie jak same pestki – dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, które przeciwdziałają miażdżycy i zmianom nowotworowym. Ciemnobrązowy olej o orzechowym smaku i zapachu powinien być stosowany jako dodatek do dań przyrządzanych na zimno – na przykład do sałatek czy gotowanych warzyw, bowiem po podgrzaniu traci swoje dobroczynne właściwości. Olej z pestek dyni może też być stosowany w kosmetyce, jako składnik mieszanek do masaży czy maseczek, bo działa odżywczo i przeciwzmarszczkowo.
Odmiany dyni
Dynie różnią się między sobą kolorem, kształtem, wielkością, właściwościami i smakiem. Na przykład dynia piżmowa o kształcie gruszki z wyglądu przypomina melona, ma dość miękką skórkę, a kolor ciemnobrązowy lub żółtopomarańczowy. Miąższ o żółtej barwie wydziela charakterystyczny zapach piżma. W kuchni dynia ta ma uniwersalne zastosowanie, można z niej zrobić zupę-krem, zapiekankę albo przecier, a z pokrojonej na podłużne kawałki powstaną po upieczeniu smaczne frytki. Podłużna dynia makaronowa ma zielonkawą, pasiastą skórkę, a jej miąższ jest tak włóknisty, że po ugotowaniu przypomina nitki makaronu. Można ich użyć zamiast makaronu do zrobienie sałatki.
Egzotyczne
Dynia muszkatołowa pochodzi z Francji, ma ciemnozielony kolor, a w smaku trochę przypomina marchewkę. Pochodzącą z Japonii dynię Hokkaido można dziś spotkać w naszych ogródkach. Na jej wielką popularność wpływa fakt, że jest niezwykle łatwa w przyrządzaniu – nawet nie trzeba jej obierać ze skórki, wystarczy umyć. Okazy tej odmiany są przeważnie niewielkie – do 2-3 kg i mają przepiękny, intensywnie pomarańczowy kolor. Ich zwarty miąższ przypomina nieco bataty lub ziemniaki. Wystarczy taką dynię pokroić na kawałki, pokropić oliwą z oliwek i przyprawić, a następnie wstawić do piekarnika – i gotowe! Dynia Hokkaido ma lekko orzechowy smak i nie rozgotowuje się podczas przyrządzania, dlatego nadaje się na leczo albo gulasz.
Ozdobne
Dynia ozdobna to zwyczajowa nazwa różnych odmian dyni – najczęściej zwyczajnej lub olbrzymiej - które ze względu na niewielki rozmiar oraz efektowne kształty i kolory nadają się bardziej do ozdoby niż do spożycia. Zbiera się je we wrześniu lub październiku, następnie suszy, a potem używa do dekorowania wnętrz i stołów. Takie dynie wytrzymają przez całą zimę, albo i dłużej, jedyne, co się zmieni, to kolor na ich skórce. Jasnozielony przebarwi się na żółto, a ciemnozielony – na pomarańczowo.
