Codziennie spotykamy się z prośbami i propozycjami. Niemożliwe jest, by każda z nich była zgodna z naszymi planami, poglądami i przekonaniami. Jak więc taktownie odmawiać, by nie sprawiać przykrości innym?
Dla jednego z bohaterów powieści „Ulisses” Jamesa Joyce’a dzień jest podróżą. Podobnie jak Leopold Bloom, każdy z nas wyrusza rano w swoją małą lub większą wyprawę, podczas której spotyka ludzi, którzy składają mu propozycje, wysuwają oczekiwania i żądania. Czasami są to drobne prośby, które nie wymagają większego poświęcenia. Zdarzają się jednak te poważniejsze, które wpływają na nasze dalsze życie. Dlatego tak ważne jest, by zrozumieć, czym jest asertywność oraz w jaki sposób odmawiać innym, by pozostać lubianym, nie wyjść na gbura lub nie zrazić do siebie ludzi.
Co to jest asertywność?
Gdy słyszymy od kogoś radę – „powinieneś, być bardziej asertywny” – to większość z nas intuicyjnie rozumie, czego się od nas oczekuje. Termin asertywność pochodzi ze świata psychologii, gdzie oznacza szereg umiejętności. Przyjmuje się, że asertywność pozwala na posiadanie i wyrażanie własnego zdanie, emocji i postaw, tak, by nie naruszać dobra innych. Pojęcie to rozumiane jest także, jako obrona swoich praw w sytuacjach społecznych. Bycie osobą asertywną oznacza umiejętność wyrażania swoich poglądów, manifestowania potrzeb, odmawiania oraz przyjmowania krytyki. Jeśli komuś wydaje się, że nie posiada takich zdolności, to jeszcze nic straconego. Psychologowie przyjmują, że asertywności jest umiejętnością nabytą, a nie wrodzoną – czyli można się jej nauczyć.
Jak odmawiać?
Umiejętność powiedzenie „nie” w dobrym tonie zdecydowanie ułatwia życie. Jak powinna więc wyglądać taka odmowa? Osoba która nie chce się zgodzić na prośbę, żądanie lub polecenie drugiej osoby, przede wszystkim musi być stanowcza, by nie stworzyć mylnego wrażenia co do swoich zamiarów. Wiąże się to także z precyzją wypowiedzi. Nie warto kluczyć i jak to się potocznie mówi – „owijać w bawełnę”. O wiele lepiej rzeczowo i spokojnie powiedzieć „nie”, a potem uzasadnić swoje stanowisko. To bardzo ważny aspekt odmowy. Oczywiście wyjaśnienia są niezbędne przy poważnych prośbach. Gdy ktoś poprosi o parę złotych na ulicy, nie musimy, a nawet nie powinniśmy tłumaczyć się z decyzji.
Aby czuć się dobrze w danym towarzystwie należy umieć odmawiać, by wyznaczyć swoje granice. Dlatego podczas odmowy bardzo ważna jest szczerość. To dzięki niej zbudujemy nie tylko komfortowe warunku dla siebie, ale także w łatwiejszy sposób wyjaśnimy swoje stanowisko.
Jak odmawiać przy stole?
Nietrudno wyobrazić sobie sytuację przy stole, w której musimy odmówić. Przykładowo, ktoś nie je mięsa, a na stole podano mięsne danie główne. Jak kulturalnie wyjść z takiej sytuacji? Oczywiście najlepiej przed podaniem posiłku poinformować o swoich preferencjach kulinarnych. Jednak gdy to się nie udało, ze spokojem należy powiedzieć, że posiłek pewnie jest pyszny, ale nasza dieta wyklucza spożywanie mięsa – wystarczy zwykłe „dziękuję bardzo”.
Podobnie, gdy jesteśmy już najedzeni, możemy swobodnie odmówić dalszego jedzenia. Oczywiście nie robimy nikomu pretensji, że nam coś jeszcze proponuje – to świadczy o tym, że chce on nas, jak najlepiej ugościć. Podobnie sytuacja wygląda z piciem alkoholu.
Z odmawianiem spotykamy się w różnych sytuacjach, więc warto nauczyć się to robić ze stylem, by być odbieranym jako osoba pewna siebie oraz stanowcza, a do tego znająca zasady etykiety.
